บรรณาธิการ : พระมหาประหยัด ปญฺญาวโร, ดร.

iSEE ฐานข้อมูลเพื่อความเสมอภาคทางการศึกษา

ความเหลื่อมล้ำด้านคุณภาพการศึกษามีแนวโน้มที่สูงขึ้น:

กลไกท้องถิ่น คนในพื้นที่มักมีเครือข่ายหรือความสัมพันธ์อันดีกับองค์กรส่วนท้องถิ่น เช่น อบต. ดร.ศุภโชคยกตัวอย่างว่าในกรณีอื่นๆ อย่างเกิดพายุฤดูร้อน หลังคาบ้านเรือนปลิวเสียหาย อบต.สามารถส่งกระเบื้องมาช่วยได้ทันที แต่เมื่อเป็นโรงเรียน ทางโรงเรียนกลับต้องขอเงินไปยังส่วนกลางก่อน กว่าจะได้เงินมา หลังคาก็เปิด เพดานพังหมดแล้ว องค์กรท้องถิ่นไม่สามารถเข้ามาช่วยได้เพราะผิดระเบียบ การปลดล็อกกติกาบางอย่างให้ท้องถิ่นกับโรงเรียนสามารถช่วยเหลือพึ่งพากันได้ จะทำให้แก้ปัญหาเฉพาะในพื้นที่ได้ทันท่วงทีและมีประสิทธิภาพ

ครูผู้ทำหน้าที่คัดกรองนักเรียนส่วนหนึ่งไม่มีความชำนาญด้านการใช้เทคโนโลยี ทำให้ต้องไหว้วานครูหรือบุคลากรคนอื่นกรอกข้อมูลแทน เมื่อต้องทำการตรวจสอบหรือยืนยันข้อมูลจากผู้คัดกรองโดยตรงจึงอาจทำได้ยาก

โครงการทุนพัฒนาเต็มศักยภาพสายอาชีพ ให้ทุนเรียนต่อปริญญาตรีถึงปริญญาเอก สำหรับนักศึกษายากจนที่เรียนดีซึ่งกําลังใกล้จบ ปวส. หรืออนุปริญญาสายอาชีพ

ที่เป็นผู้ชาย ครูต้องทำหน้าที่ทุกอย่าง เป็นทั้งครู พ่อ แม่ ไม่ใช่เฉพาะงานสอนอย่างเดียว ความประทับใจสำคัญที่ครูนกบอกเล่าถึงการที่ครูสอนให้เด็ก ๆ รู้จักทักษะการใช้ชีวิตที่จำเป็นที่เราต้องพร้อมเพื่อออกไปเจอกับโลกภายนอก  

'สุรพงษ์' เล็งหารือ ก.คลัง ปรับโครงสร้างหนี้การรถไฟฯ หวังหลุดขาดทุนสะสม

ปัญหาข้างต้นสะท้อนให้เห็นว่ากระบวนการช่วยเหลือนักเรียนยากจนที่มีประสิทธิภาพอาจไม่ได้จบลงแค่การออกแบบเกณฑ์คัดกรอง หรือยกระดับระบบสารสนเทศของรัฐ แต่ยังมีอีกหลายมิติให้พัฒนาไปด้วยกัน ทั้งโครงสร้างขั้นพื้นฐาน การสร้างองค์ความรู้แก่คนทำงาน รวมถึงสร้างความร่วมมือกับภาคเอกชนหรือองค์กรอิสระในท้องถิ่น

นักเรียนส่วนหนึ่งอาศัยอยู่ในหอพักหรือมูลนิธิ ซึ่งบางแห่งไม่ประสงค์ขอรับเงินช่วยเหลือเด็กยากจน จึงไม่ให้ความร่วมมือในการสอบถามข้อมูลจากนักเรียน เป็นเหตุให้มีเด็กบางกลุ่ม ‘ตกสำรวจ’ ความเหลื่อมล้ำทางการศึกษา จนข้อมูลคลาดเคลื่อนไป

อย่างไรก็ดี เกณฑ์การคัดกรองแต่ละแบบล้วนมีความสามารถในการจำแนกความยากจนแตกต่างกันไปในแต่ละจังหวัด ดังนั้น ทางสพฐ.และโรงเรียนแต่ละแห่งอาจจะต้องทำความเข้าใจ กำหนดเกณฑ์ร่วมกัน เพื่อให้เหมาะสมกับสังคมนักเรียนยากจนในสังกัดของตน รวมถึงให้ความสำคัญกับการช่วยเหลือกลุ่มที่ด้อยโอกาสมากที่สุดก่อน

เด็ก ๆ ที่โรงเรียน เป็นเด็กที่บริสุทธิ์ ไร้เดียงสา น่ารักเฉพาะตัว ไม่ได้ใช้มากเกินไป มีความน่ารัก ยังไม่ค่อยมีพฤติกรรมเลียนแบบจากโซเชียลมีเดียเท่าไหร่นัก แต่ถ้ามองถึงเหตุการณ์ในอนาคตที่อินเตอร์เน็ตจะเข้ามาเปลี่ยนแปลงความใสซื่อหรือไม่ ครูอุ้ยก็มีความกังวลเล็กน้อย แต่ก็ไม่สามารถห้ามสิ่งที่จะเกิดในอนาคตได้ ได้เพียงแต่หาทางสร้างความเข้าใจและสร้างภูมิคุ้มกันความรู้เท่าทันโลกอินเตอร์เน็ตและโซเชียลมีเดียน่าจะเป็นวิธีการที่ดีที่สุด เด็ก ๆ มีความฉลาดรู้และเท่าทันสื่อต่าง ๆก็จะเติบโตและแยกแยะสิ่งที่ดีหรือไม่ดีด้วยตนเองได้ ครูอุ้ยเล่าให้เราฟังด้วยน้ำเสียงมั่นใจ

สำหรับการจัดงานครั้งนี้ เพื่อให้ผู้เข้าร่วมมีความรู้ความเข้าใจและตระหนักถึงการดำเนินงานที่ถูกต้องชัดเจน รวมทั้งเข้าใจความแตกต่างทในด้านศักยภาพบุคคล หน่วยงาน และบริบทของพื้นที่ ซึ่งความร่วมมือจากทุกภาคส่วนที่เกี่ยวข้องในการดำเนินการขับเคลื่อนนโยบายทั้งในและนอกสังกัด ทั้งภาครัฐและเอกชน ต้องบูรณาการการทำงานแลกเปลี่ยนเรียนรู้ร่วมกันในพื้นที่เพื่อความเป็นเอกภาพ และกำกับ เร่งรัด ติดตามประเมินผล และรายงานผลอย่างต่อเนื่อง เพราะเป็นกลไกที่สำคัญทำให้ทราบความก้าวหน้า ปัญหา อุปสรรค ข้อเสนอแนะเชิงนโยบาย เพื่อกระตุ้น ส่งเสริม สนับสนุนให้หน่วยงานน้ำนโยบายไปปฏิบัติจริง

หากจะกล่าวว่า “มิติทางเศรษฐกิจส่งผลให้เกิดความเหลื่อมล้ำทางการศึกษา หรือทำให้ไม่สามารถเข้าถึงการศึกษาได้อย่างเสมอภาค” คำกล่าวนี้ก็อาจจะไม่ถูกต้องเสมอไป เรายังพบว่ามีเด็กอีกหลายคนที่ความเหลื่อมล้ำทางการศึกษาไม่ได้เกิดจากฐานะทางเศรษฐกิจเพียงอย่างเดียว